Bezpieczeństwo w sezonie grzewczym – jak uniknąć pożaru i zatrucia tlenkiem węgla?

Zima to okres, w którym obniżone temperatury na zewnątrz i intensywne korzystanie z pieców, kominków czy urządzeń gazowych znacząco podnoszą ryzyko pożarów oraz zatruć tlenkiem węgla (czadem). Z perspektywy strażaków-ochotników przypominamy o najważniejszych zasadach, które pozwolą nam cieszyć się ciepłem domowego ogniska bez niepotrzebnych zagrożeń.

1. Dlaczego okres zimowy niesie szczególne zagrożenia?
W chłodniejszych miesiącach piece, kotły i kominki pracują zdecydowanie intensywniej. Każde zaniedbanie – niesprawne przewody kominowe, wadliwa instalacja wentylacyjna czy niewłaściwe paliwo (opał) – może prowadzić do poważnych konsekwencji, łącznie z powstaniem pożaru. Podczas niepełnego spalania paliw (np. węgla, drewna, gazu) powstaje trujący gaz – tlenek węgla, niebezpieczny, pozbawiony zapachu i barwy. W krótkim czasie może doprowadzić do utraty przytomności, a nawet śmierci. Bez specjalistycznych czujników wykrycie go samodzielnie jest praktycznie niemożliwe.

2. Regularne przeglądy i czyszczenie kominów
Podstawą bezpiecznego ogrzewania jest prawidłowo działający system kominowy. Niedrożność, uszkodzenia lub nieszczelności w przewodach mogą skutkować gromadzeniem się spalin w pomieszczeniach, co zwiększa ryzyko zarówno pożaru, jak i zatrucia czadem. Zalecenia związane z utrzymaniem kominów:

• Przeglądy: Warto przeprowadzać je kilka razy w roku, zwłaszcza przed rozpoczęciem oraz po zakończeniu sezonu grzewczego. Częstotliwość czyszczenia kominów zależy w dużej mierze od rodzaju i jakości paliwa(opalu) jakim zasilane jest urządzenie grzewcze.
• Czyszczenie: Gromadząca się w kominie sadza oraz inne zanieczyszczenia mogą z czasem prowadzić do niedrożności filaru kominowego, a także do zapalenia się sadzy. Regularne czyszczenie komina jest kluczowe dla zapobiegania tym zagrożeniom.
• Uprawnienia kominiarskie: Korzystajmy z usług wykwalifikowanych kominiarzy, którzy posiadają odpowiednie certyfikaty i doświadczenie. Ich wiedza oraz umiejętności są niezbędne do zapewnienia prawidłowego funkcjonowania systemów kominowych, co znacząco zwiększa bezpieczeństwo naszych domów.

3. Urządzenia grzewcze – jak z nich korzystać odpowiedzialnie?
Prawidłowa eksploatacja i serwis

• Piece i kotły: Używajmy paliwa (opału) rekomendowanego przez producenta. Spalanie śmieci, plastiku czy innych nieprzeznaczonych do tego materiałów jest niebezpieczne, niszczy urządzenie i prowadzi do emisji toksycznych substancji.
• Kominki: Upewnijmy się, że konstrukcja kominka (np. wkład, obudowa) jest odpowiednio zabezpieczona przed przegrzaniem ścian i podłóg. Do palenia w kominku najlepsze jest sezonowane, pozbawione farb i lakierów drewno.
• Grzejniki elektryczne: Chociaż wydają się bezpieczniejsze, niewłaściwe ich użytkowanie (np. zasłanianie urządzenia tkaninami) także może doprowadzić do pożaru.

Rola wentylacji
Prawidłowa cyrkulacja powietrza jest kluczowa. Upewnijmy się, że kratki wentylacyjne są drożne i niezasłonięte – dostęp świeżego powietrza zapobiega powstawaniu tlenku węgla w pomieszczeniach i ułatwia prawidłowe spalanie tlenu w urządzeniach grzewczych.

4. Czujniki dymu i czadu – prosta inwestycja w bezpieczeństwo

Czujnik dymu: Jest to urządzenie, które ostrzega o pojawiających się w powietrzu cząsteczkach dymu. Dzięki temu mamy szansę wcześnie zareagować – ugasić niewielki pożar w zarodku lub bezpiecznie opuścić budynek.
Czujnik tlenku węgla: to urządzenie, które na bieżąco sprawdza stężenie tlenku węgla (CO) w powietrzu, a w razie przekroczenia dopuszczalnych norm uruchamia sygnał dźwiękowy. Dzięki temu ostrzega przed niewidocznym i bezwonnym zagrożeniem, dając domownikom czas na natychmiastową reakcję: wywietrzenie pomieszczeń i w razie potrzeby, bezpieczne ich opuszczenie. Jest prostą, ale niezwykle ważną inwestycją w bezpieczeństwo. Jego prawidłowe użytkowanie daje szansę na szybką reakcję w przypadku wystąpienia niewidzialnego, bezwonnego i śmiertelnie niebezpiecznego tlenku węgla.

Montaż i konserwacja czujników
Lokalizacja: Detektory dymu najlepiej montować na suficie lub tuż pod sufitem, zgodnie z zaleceniami producenta. Czujniki czadu zazwyczaj umieszcza się na wysokości głowy dorosłego człowieka.
Regularne testy: Pamiętajmy o okresowym sprawdzaniu działania urządzeń i wymianie baterii. Producenci zwykle zalecają test raz na tydzień.

5. Jak rozpoznać i reagować na zatrucie czadem?
Objawy, które powinny nas zaniepokoić

• Ból i zawroty głowy
• Nudności, wymioty
• Ogólne osłabienie, senność
• Utrata przytomności przy wyższym stężeniu czadu

W sytuacji podejrzenia zatrucia należy natychmiast przewietrzyć pomieszczenie, wyprowadzić wszystkie osoby na świeże powietrze i wezwać pomoc (numer alarmowy 112). Jeśli ktoś stracił przytomność, bezzwłocznie sprawdźmy oddech i w razie potrzeby przystąpmy do resuscytacji krążeniowo-oddechowej.

6. Dodatkowe zasady bezpieczeństwa

Dzieci
Rozmowa: Już najmłodszym warto wyjaśnić, dlaczego dym i tlenek węgla są niebezpieczne. Można to zrobić w przystępny sposób, np. przez krótkie historyjki czy proste ilustracje.
Co robić w razie alarmu: Jeśli dziecko usłyszy sygnał czujnika dymu/czadu lub zauważy pożar, powinno wiedzieć, że ma jak najszybciej powiadomić osobę dorosłą i opuścić pomieszczenie.
Kontakt z ratownikami: Uczmy dzieci, by w sytuacji zagrożenia (kiedy dorosły jest nieobecny lub nieprzytomny) potrafiły samodzielnie zadzwonić na numer 112 i spokojnie powiedzieć, co się dzieje i skąd dzwonią.

Seniorzy
Systematyczna rozmowa: Osoby starsze często nie chcą „niepokoić” bliskich swoimi problemami, dlatego regularnie pytajmy, czy wszystko jest w porządku z urządzeniami grzewczymi (piecykami, kominkami, kuchenkami).
Wietrzenie pomieszczeń: Upewnijmy się, że seniorzy wiedzą, jak ważna jest stała cyrkulacja powietrza w pomieszczeniach zwłaszcza zimą, kiedy ogrzewanie działa intensywniej. Czad jest bezwonny i bezbarwny, dlatego nawet niewielkie jego stężenie może być groźne.
Przeglądy i wentylacja: Zaoferujmy pomoc w załatwieniu przeglądów kominiarskich i serwisowych. Wytłumaczmy, że sprawdzanie kratek wentylacyjnych i prawidłowe działanie nawiewu to kwestie kluczowe dla bezpieczeństwa.
Instalacja czujników: Jeśli to możliwe, pomóżmy w zakupie i montażu czujnika dymu/czadu – to stosunkowo niedrogie urządzenia, które mogą uratować życie.

Numer alarmowy 112
Nauka od najmłodszych lat: Dzieci powinny umieć wyrecytować numer 112 jak wierszyk.
Kiedy dzwonić: Wytłumaczmy, że numer 112 służy wyłącznie do wzywania pomocy w nagłych, realnych zagrożeniach (pożar, wypadek, omdlenie).

Co powiedzieć dyspozytorowi:
Podkreślmy, że najważniejsze informacje to:

• Gdzie się znajduje zdarzenie (dokładny adres).
• Co dokładnie się stało (np. pożar, wypadek).
• Kto potrzebuje pomocy (liczba poszkodowanych, ich stan, czy są przytomni itp.).

Rozwijając powyższe zasady i wskazówki, kluczowe jest regularne przypominanie o nich – zarówno dzieciom, jak i seniorom. Dzięki temu w sytuacji kryzysowej znacznie łatwiej będzie zareagować w odpowiedni sposób, a czasem nawet zapobiec tragedii.

7. Podsumowanie
Zima może być przyjemna i bezpieczna, jeśli podejdziemy do niej z należytą rozwagą. Dzielmy się wiedzą z rodziną, sąsiadami i przyjaciółmi – uświadamianie siebie nawzajem to jeden z najskuteczniejszych sposobów zapobiegania wypadkom. Montaż czujników, dbałość o drożne kominy, właściwy opał i regularne wietrzenie pomieszczeń to podstawy, które warto wprowadzić w każdym domu.

Bezpieczeństwo w dużej mierze zależy od nas samych. Zainteresujmy się, jeśli zauważymy nadmierne zadymienie lub niepokojące sygnały dochodzące z posesji sąsiadów. Czasami szybka interwencja czy rozmowa może zapobiec poważnym konsekwencjom. W imieniu wszystkich strażaków-ochotników życzymy Państwu bezpiecznego sezonu grzewczego. Pamiętajmy, że wspólnym wysiłkiem możemy chronić siebie, nasze rodziny oraz mienie przed zagrożeniami pożarowymi i zatruciem tlenkiem węgla. W razie dodatkowych pytań czy niejasności zawsze można skontaktować się ze strażakami Ochotniczej Straży Pożarnej – razem działamy skuteczniej.

WICEPREZES
ZARZĄDU ODDZIAŁU POWIATOWEGO
st. asp. Sylwester Rząd